Kolektif şirket, birkaç kişinin ortaklaşa sermaye koyarak kurduğu ve ortak sorumluluk altında faaliyet gösterdiği bir şirket türüdür. Türkiye Ticaret Kanunu’nda yer alan bu şirket modeli, genellikle aile işletmeleri veya küçük ölçekli işlerde tercih edilir. Kolektif şirketler, ortaklar arasında güven, işbirliği ve sorumluluk paylaşımı gerektiren yapılar olarak dikkat çeker.
Özellikleri Nelerdir?
Kollektif şirketin bazı temel özellikleri şunlardır:
- Yönetim ve Temsil: Ortaklar, şirketi yönetme ve temsil etme yetkisine sahiptir. Yönetim yetkisi genellikle şirket sözleşmesine göre düzenlenir.
- Şirket Sözleşmesi: Bu şirketlerde sözleşmeleri yazılı şekle tabidir. Sözleşmedeki imzaların noter tarafından onaylanması veya ticaret sicili müdürü/müdür yardımcısı huzurunda imzalanması gerekir.
- Sermaye Koyma Yükümlülüğü: Ortaklar, şirkete sermaye olarak maddi veya gayri maddi değerler koymakla yükümlüdür.
- Sözleşme Özgürlüğü: Şirket sözleşmesiyle işleyiş hakkında ayrıntılı hükümler belirlenebilir. Ortakların birbirleriyle ilişkilerinin düzenlenmesinde sözleşme özgürlüğü tanınmıştır.
- Karar Alma: Ortaklar, işlerin yönetimi için anlaşmaları gereken durumlarda birlikte hareket ederler. Anlaşma sağlanamadığında durum ortaklar kuruluna götürülür.
- Vergilendirme: Gelir vergisine tabi olup kazançları ortaklara dağıtıldıktan sonra bireysel vergi dilimleri üzerinden vergilendirilir. Ayrıca KDV mükellefidirler.
- Devir Zorluğu: Ortaklık paylarının devri zordur; yeni bir ortağın kabulü tüm ortakların onayına bağlıdır.
- Fesih ve Tasfiye: Ortaklardan birinin ölümü, iflası veya ortaklık sözleşmesinde belirtilen diğer sebeplerle feshedilebilir. Tasfiye süreci sırasında şirketin tüm borçları ödenir ve kalan mal varlığı ortaklar arasında dağıtılır.
Kimler Kollektif Şirket Kurabilir?
Bu şirket türü, ticari bir işletmeyi yürütmek amacıyla birden fazla gerçek kişinin bir araya gelerek ticaret ünvanı altında kurduğu bir yapıdır. Özellikle küçük ve orta çaplı işletmeler için uygundur
Kollektif şirket kurmak için herhangi bir yasal engel bulunmayan her Türk vatandaşı ve yabancı uyruklu gerçek kişi ortak olabilir. Yani, reşit olmak ve kısıtlı olmamak gibi genel şartlar dışında özel bir kısıtlama yoktur.
Kollektif şirketin temel özelliklerinden biri, ortakların sınırsız ve müteselsil sorumluluğudur. Bu durum, ortakların şirket borçlarından kişisel mallarıyla da sorumlu oldukları anlamına gelir. Bu nedenle, kolektif şirket kurmadan önce bu sorumluluğun sonuçlarını iyi değerlendirmek önemlidir.
Kolektif Şirketin Avantajları:
- Kuruluşun Kolaylığı: Kolektif şirket kurma işlemleri, diğer şirket türlerine kıyasla daha basittir. Özellikle küçük işletmeler için hızlı bir başlangıç imkânı sunar.
- Esneklik: Ortaklar arasında yapılan sözleşme ile görev ve sorumluluk dağılımı esnek bir şekilde belirlenebilir. Ortaklar, iş bölümü yaparak işlerin daha verimli yürütülmesini sağlarlar.
- Sınırlı Sayıda Ortak: Genellikle aile üyeleri veya yakın çevreden kişiler ortak olduğundan, daha samimi ve güvene dayalı bir iş ortamı oluşur. Bu, işlerin daha rahat bir şekilde yönetilmesine olanak tanır.
Kolektif Şirketin Dezavantajları:
- Sınırsız Sorumluluk: Ortakların, şirketin borçlarından dolayı kişisel mallarıyla sınırsız sorumlu olmaları büyük bir risktir. Bu durum, finansal açıdan dikkatli olunmasını gerektirir.
- Büyüme Zorluğu: Kolektif şirketler, genellikle sınırlı sermaye ve ortak sayısı ile faaliyet gösterir. Bu nedenle büyük ölçekli projelere adım atmak, büyümek veya genişlemek daha zor olabilir.
- Likitlik Sorunu: Ortaklık hisselerinin devri genellikle sınırlıdır. Bu da, şirketten ayrılmak veya yeni ortaklar almak gibi durumların zorlu hale gelmesine yol açar.
Kolektif Şirketin Uygun Olduğu Durumlar:
- Aile İşletmeleri: Aile üyeleri arasındaki güçlü güven ilişkileri ve işbirliği, kolektif şirket yapısını ideal hale getirir. Aile işletmeleri için oldukça yaygın bir tercihtir.
- Küçük Ölçekli İşler: Sermaye ihtiyacı düşük olan, daha küçük çaplı işlerde kolektif şirketler etkili olabilir. Kişisel ilişkilerin ve güvenin önemli olduğu durumlar için de uygundur.
- Güvenin Önemli Olduğu İşler: Ortaklar arasında yüksek düzeyde güven bulunan işlerde kolektif şirket yapısı tercih edilebilir. Bu güven, şirketin başarılı bir şekilde yönetilmesinde kritik rol oynar.
Kollektif Şirket Kurma Kararı Vermeden Önce Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Ortaklık ilişkisi: Bu şirket türünde ortaklar arasında güçlü bir güven ve işbirliği ilişkisi olması gerekmektedir. Çünkü ortaklar hem karlarda hem de zararlarda eşit paya sahiptirler.
- Sorumluluk: Ortaklar, şirketin borçlarından dolayı kişisel mallarıyla da sorumlu oldukları için bu riski göz önünde bulundurmalıdırlar.
- İşletme konusu: Şirketin ne tür bir faaliyet göstereceği belirlenmeli ve ortakların bu konuda yeterli bilgi ve deneyimi olup olmadığı değerlendirilmelidir.
- Sermaye: Kollektif şirketlerde sermaye zorunluluğu olmamakla birlikte, şirketin faaliyetlerini sürdürebilmesi için yeterli sermayenin bulunması önemlidir.
- Yasal düzenlemeler: Kollektif şirketlerin kuruluşu ve işleyişi Türk Ticaret Kanunu‘nda düzenlenmiştir. Bu nedenle, kuruluş aşamasında kanuni gerekliliklere uygun hareket etmek gerekmektedir.
- Ayrıca Bakınız: Komandit Şirket